Νομικά νέα

12Jul
2016

Επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών σε ασφαλιστικό οργανισμό

Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 40 του α.ν. 1846/1951 (Α` 179), κάθε παροχή που καταβλήθηκε αχρεωστήτως από το ΙΚΑ επιστρέφεται σ’ αυτό εντόκως. Ωστόσο, η αναζήτηση από τον ασφαλιστικό οργανισμό περιοδικών ασφαλιστικών παροχών μετά την πάροδο εύλογου χρόνου από την είσπραξή τους, ο οποίος πάντοτε κρίνεται αναλόγως των συνθηκών της εκάστοτε περίπτωσης, αντίκειται στην αρχή της χρηστής διοικήσεως αν οι παροχές αυτές έχουν μεν καταβληθεί αχρεωστήτως από τον ασφαλιστικό οργανισμό, ο ασφαλισμένος, όμως, τις έχει εισπράξει καλόπιστα.

Νομολογιακά έχει κριθεί ότι, η αναζήτηση των παροχών για διάστημα πέραν της πενταετίας, επιτρέπεται μόνο εφόσον κριθεί ότι αυτός που έχει εισπράξει τα αναζητούμενα ποσά τελούσε κατά την είσπραξή τους σε δόλο έναντι του οργανισμού, η κρίση δε για τη συνδρομή του δόλου πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς (Σ.τ.Ε. 3699/2015, 814/2012, 1619/2006 επταμ.,1601, 1835/2007, 154/2008, 2291/2009, 2070/2010). Ο δόλος, που αποτελεί τη νομική βάση της αναζήτησης και που πρέπει να βεβαιώνεται με πλήρως αιτιολογημένη κρίση, πρέπει να συντρέχει στο πρόσωπο του εισπράξαντος, από τον οποίο αναζητείται κατ` αρχήν η αχρεωστήτως καταβληθείσα παροχή.

Εάν, όμως, η αναζήτηση στρέφεται κατά τρίτου προσώπου διαφορετικού από τον εισπράξαντα, ο δόλος πρέπει να συντρέχει και στο πρόσωπο αυτού και, ειδικότερα, πρέπει να αποδεικνύεται ότι αυτός γνώριζε, επεδίωκε και συμμετείχε στην παράνομη είσπραξη της παροχής (ΔΕφΑθ 3950/2015, ΔΠΑ 4554/2014, ΔΕφΘεσ. 900/2004 ΕΔΚΑ 2005, 700).

Ως δόλια ενέργεια νοείται π.χ. η εκ μέρους του ασφαλισμένου αποσιώπηση ουσιώδους πραγματικού γεγονότος, που θεμελιώνει την διακοπή της περαιτέρω καταβολής των χορηγούμενων παροχών (βλ Σ.τ.Ε. 2070/2010,1835/2007, 1427/1979, ΔΕφΑ 1275/2009).

Η ίδια ως άνω αρχή της χρηστής διοίκησης επιτάσσει ότι η αναζήτηση από το ΙΚΑ των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών είναι επιτρεπτή αν το διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ της εισπράξεως και της αναζητήσεως είναι μικρό, εκτός αν αυτός που έχει εισπράξει, παρανόμως, πλην καλοπίστως, τις χρηματικές ασφαλιστικές παροχές, επικαλεσθεί και αποδείξει ότι η επιστροφή τους στο Ι.Κ.Α. θα επιφέρει σε βάρος του απρόβλεπτες και δυσμενείς για τη διαβίωσή του συνέπειες (Σ.τ.Ε. 6/2011,2911/2007, 525/2006, 987/1993).

Αικατερίνη Α. Βασιλοπούλου

Δικηγόρος Αθηνών

Master 2 Université Toulouse I